Może się powtórzę, ale pozwolę sobie umieścić krótki artykuł o znaczeniu i miejscu kawy w Etiopii... .
Buna dabo naw
Kawa jest naszym chlebem
Tereny dzisiejszej Etiopii (d. Abisynia) uznawane są za ojczyznę najbardziej cenionych dzisiaj drzew kawowych- Coffea Arabica, a kawa to najznamienitsze dziecko abisyńskiej ziemi. W stanie dzikim kawowce porastały wzgórza Etiopii od niepamiętnych czasów, zaś pierwsze uprawy prowadzono już ponad 1000 lat temu. Natomiast kiedy i w jakich okolicznościach z owoców kawy przygotowano napar kawowy, nie do końca dziś wiadomo. Ta luka w wiedzy wypełniana jest legendami.
Jak w żadnym innym kraju, w Etiopii kawa (
buna- ቡና) pozostaje centralną częścią kultury, języka i obyczajów. Jednym z najbardziej widocznych tego objawów jest żywa obecność w potocznym języku Etiopczyków, języku amharskim. Często pojawia się w tematach dotyczących codziennego życia, potraw i relacji międzyludzkich. Przygotowanie, podanie i spożywanie tego napoju urosło do rangi rytuału. Bardzo popularnym w tym kraju jest powiedzenie „Buna dabo naw” (Kawa jest naszym chlebem). Odzwierciedla to stosunek do owoców kawowca i jego znaczenie jako „chleba powszedniego” Etiopczyków. Innym często stosowanym zwrotem jest „Buna Tetu” (Pić kawę), dotyczy to nie tylko samej czynności picia tego naparu, ale także szerzej rozumianego, jako spotkania towarzyskiego. Jeżeli ktoś mówi „I dona Buna Tetu” , dosłowne znaczenie „Nie mam nikogo na kawę”, w szerszym rozumieniu znaczy tyle co „nie mam przyjaciół, z którymi mogę się spotkać i porozmawiać”. Wyraźny przekaz niesie także zwrot „Dona Buna Tetu” (Niech twoje imię będzie wymienione w czasie kawy), co sugeruje zwrócenie baczniejszej uwagi na swoją reputację, aby nie być obiektem plotek.
W Etiopii kawę pije się wszędzie, natomiast w trakcie spotkania do dobrego tonu należy aby wypić co najmniej trzy czarki kawy (Abol, Tona, Baraka). Zwyczaj ten sięga swoimi korzeniami do legendy o trzech pustelnikach, którzy zmęczeni podróżą i głodni znaleźli na swej drodze drzewo z czerwonymi , apetycznie wyglądającymi owocami. Pierwszy z nich zerwał kilka owoców, spróbował i stwierdził, że są słodkie. Drugi owoce uprażył, jednak ich smak pozostawiał wiele do życzenia. Trzeci z nich wpadł na pomysł żeby uprażone ziarna gotować w wodzie aby otrzymać napój. Tym sposobem w Etiopii narodziła się tradycja picia kawy.
Jednak najbardziej rozpowszechniona w świecie etiopska legenda mówi o odkryciu właściwości kawy przez abisyńskiego pasterza kóz o imieniu Kaldi... .
Przyjmuje się, że legenda o Kaldim pochodzi prawdopodobnie z roku 850 po Chr. Potwierdzałoby to tylko, że kawa była już uprawiana w Etiopii w IX wieku. Jak głosi legenda o Kaldim i jego kozach, to kawa została odkryta jako środek pobudzający i w tym samym dniu powstał napar kawowy. To jednak bardziej prawdopodobnym jest, że ziarna kawy na długo przed otrzymaniem naparu, stosowane były do żucia, jako środek pobudzający. Zapewne ziarna kawy mielono i mieszano ze sklarowanym, oczyszczonym masłem (ghee) lub tłuszczem zwierzęcym, otrzymaną konsystencję pasty formowano do kształtu kulek (bunakela). Owe wysokoenergetyczne „batoniki” były bardzo przydatne w trakcie długich podróży lub przed wysiłkiem wojennym, jako pożywne źródło energii i kalorii.
Niektórzy historycy uważają, że zwyczaj żucia ziaren kawy, a więc i samej kawy, przeniesiony został z regionu Kaffa do Harar i dalej do krajów arabskich, przez czarnych niewolników z Sudanu. A oni zaś przejęli ten nawyk od etiopskiego plemienia Galla. Obecnie także spotkać można tradycję spożywania zmielonej kawy z ghee , w niektórych rejonach Kaffa i Sidamo. W Kaffa do naparu kawy dodaje się roztopione masło, aby tym samym nadać odpowiedniego aromatu i dodatkowych właściwości odżywczych. Spotkać można też ślady sugerujące spożywanie w szeregu plemionach etiopskich, kawy pod postacią przypominającą dzisiejszą owsiankę (ok. X wieku po Chr.).
Stopniowo kawa jako napój zyskiwała popularność w samej Etiopii i poza nią. Niektóre plemiona owoce kawowca wykorzystywały do produkcji wina, w pierwszym etapie miażdżono je i następnie poddawano fermentacji. Inne plemiona surowe owoce kawowca wrzucały do ognia a ziarna pozbawione miąższu i częściowo upalone, gotowane były do konsystencji wywaru. Od wieku XIII kawa jako napar szybko rozprzestrzeniała się w świecie arabskim. Dzięki pielgrzymom zwyczaj picia kawy zaszczepiony został w Mekce i Medynie oraz rozpropagowany dalej w Indiach, na Cejlonie i następnie w Egipcie (Kair). Jej popularność wynikała z właściwości naparu, któremu pierwotnie nadawano znaczenie lecznicze, a później tratowano jako napój o działaniu pobudzającym i wspomagającym medytacje. Dodatkowo do tak szybkiego spopularyzowania picia kawy wśród muzułmanów, mógł przyczynić się fakt, iż Koran zakazuje muzułmanom spożywania napojów alkoholowych. Kawa ze swoimi energetyzującymi właściwościami, bardzo skutecznie zajęła miejsce tej zabronionej używki. W wielu miejscach, na styku różnych kultur ów czarny, aromatyczny i pobudzający napój opisywano jako „wino arabskie” (vino d'Arabia).
W ciągu wieków, dystrybucja kawy była domeną handlarzy arabskich, którzy sprzedawali tylko ziarna kawy i to już upalonej. Ścisłą restrykcją objęte były natomiast szczepy oraz krzewy kawowca zdolne do reprodukcji.
Dalsza ekspansja kawy pogłębiała się wraz z nowymi podbojami terytorialnymi dokonywanymi przez Turków osmańskich (Imperium Osmańskie), bowiem w państwie sułtanów, kawa zagościła już na stałe... .
źródła: abisynia.popiel. org, blog.pocztakawowa. com ,coffeetea. about. com , en. wikipedia. org; www. etiopia. pl; www. etymonline . com; foto z zasobów internetu; foto- Iwan Ajwazowski
