forum.wszystkookawie.pl

Poradniki - czyli jak mam to zrobić? => Przygotowanie kawy => Wątek zaczęty przez: GostRado w 04 Grudzień 2022, 10:03:03

Tytuł: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 04 Grudzień 2022, 10:03:03
Cześć  :)


Do rozpoczęcia tego wątku zainspirował mnie @WS5 oraz:

Gottfried Wilhelm Leibniz: „Musi istnieć wystarczający powód, aby cokolwiek zaistniało, aby zaistniało jakiekolwiek wydarzenie, aby uzyskać jakąkolwiek prawdę” o espresso  :D

Chciałbym, abyśmy w tym wątku zawarli konkretne porady i wskazówki, co się stanie z espresso, gdy np zmienimy dany parametr, czynność, sprzęt, etc.

!!!UWAGA!!! W tym wątku nie rozwiązujemy problemów Kawoszy z ich espresso - od tego jest odrębny wątek:

https://forum.wszystkookawie.pl/index.php?topic=844.0

I tak:

@WS
Istotna jest odległość między kawowym ciastkiem, a prysznicem. A tę ustala objętość. W espresso istotne są proporcje między kawą, a wodą. Ilość przemiału w sitku ustala się objętościowo, a podaje wagowo. Espresso ma być dobre, ekstrakcja w założonym czasie, a ciastko suche, najlepiej bez odbicia prysznica.
@idolw : Należy sypać najmniejszą ilość (do sitka) dającą zadowalające rezultaty.
@GostRado : Dokładnie.

@WS5
Co do temperatury, to naprawdę nie trzeba jej znać. Kwaśna -> zwiększamy, gorzka -> zmniejszamy temperaturę. Przy zmianie kawy, kilka shotów i jest ustawione na najlepszy poziom w danym ekspresie. Oczywiście nie oznacza to, że w innym nie da się lepiej, ale to, co ustawiliśmy daje powtarzalny efekt w filiżance.

@GostRado
A jakbyśmy stworzyli takie same warunki i parametry, to jakie uzyskalibyśmy espresso ze zmielonego takiego samego ziarna w młynkach z żarnami płaskimi i stożkowymi biorąc pod uwagę:
¹ Body
² Gorycz
³ Kwasowość
⁴ Słodycz
Ewentualnie teoretycznie, czego powinniśmy oczekiwać?
@pj.w
¹ Body S>P
² Gorycz S>P
³ Kwasowość S>P
⁴ Słodycz P>S

@Valerii
Od dwóch tygodni używam sita IMS o wysokości 29 mm. Standardowe sito ma wysokość 25 mm.
Jestem bardzo zadowolony i wszystkim radzę mieć w arsenale sito o zwiększonej wysokości. Co daje zwiększona wysokość sita? Niektórzy uważają, że większą objętość napoju. Tak jest, ale nie do końca.
Zwiększając wysokość słupa kawy, zwiększamy stopień mielenia ziaren kawy. To z kolei prowadzi do zmiany smaku powstałego espresso.  Zmiana smaku idzie w kierunku zwiększenia kwasowości.


Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 09 Maj 2023, 21:23:00
Bez świeżego ziarna nie zrobisz dobrego espresso:

https://www.youtube.com/watch?v=jQDMzrP-NRU
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: kuguar w 09 Maj 2023, 22:43:31
dobre, must see bym nawet powiedział.

szkoda, że nie mielili drobniej przy ~3 miesiącach (jako kolejna próba), czy byłoby lepiej bo przy 20sek to musiało być gorzej.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 10 Maj 2023, 06:03:48
szkoda, że nie mielili drobniej przy ~3 miesiącach (jako kolejna próba), czy byłoby lepiej bo przy 20sek to musiało być gorzej.
Brali pod uwagę uzysk, ale znacznej różnicy nie osiągnie się. Ja, Ty i inni, tym się przekonali na własnym podniebieniu.

Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 11 Sierpień 2023, 20:16:51
@krystians
Tak sobie to wyobrażam, że im cieńsze ciastko tym lepszy musi być przemiał, dystrybucja i tampowanie. Oczywiście zbyt grube też będzie powodować problemy. Więc przy dużych dozach (20 g i więcej) optymalne może być np 58 mm, a przy mniejszych ilościach kawy łatwiejsze w obsłudze będzie mniejszej średnicy sitko. Dlatego zdaje się sitka typu single są zwężane.

👍
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 11 Sierpień 2023, 20:43:55
Pan DC i dottore Godina mieli po temu teorie z gruntu fizyki, ale chyba trochę niepoprawne. Chodziło o ciśnienie, powierzchnię słupa wody (ekwiwalent ciśnienia) i siłę z niego wynikającą (cokolwiek ta siła znaczy, bo nie za bardzo byli w stanie to pojęcie wyjaśnić). Wg nich przy średnicy 54 mm słupa wody (o ustalonej wysokości dającej np. 9 bar na dole) mamy mniejszą "siłę". De facto to ciężar całego słupa wody jest mniejszy, ale przecież nacisk tejże wody na ciastko kawowe jest jednakowy w każdym punkcie, niezależnie od średnicy sitka. To elementarna fizyka. Ktoś może być świetnym inżynierem, a niekoniecznie czuć fizyczne zjawiska...
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 11 Sierpień 2023, 21:04:59
Słaby jestem z fizyki, ale tak się dzieje, jak napisał @krystians Wg moich doświadczeń 20g sitko przy grupie 58mm jest optymalne, zaś z 15g nie chce mi się walczyć, zaś w Elektrze, gdy sypię 15-16g do podwójnego sitka jest oki, chociaż zdaje sobie sprawę, że to nie pompa.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Krakus w 11 Sierpień 2023, 21:33:06
zaś z 15g nie chce mi się walczyć
A masz Umikota? Znacząco ułatwia WDT i poprawia ekstrakcję.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: ranGo w 11 Sierpień 2023, 21:40:35
(https://cdn.shopify.com/s/files/1/0590/3722/1056/files/58mm_PF_600x600.png?v=1631894194)
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: krystians w 11 Sierpień 2023, 21:56:17
Hmm nie byłem nigdy asem z fizyki, ale sitka o tej samej pojemności powinny chyba mieć tę samą objętość ? Więc skąd się bierze różnica w objętości sitka 58 i 54 mm ?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Krakus w 11 Sierpień 2023, 22:12:10
@krystians Chyba mylisz objętość z powierzchnią.

@ranGo A co z tych obliczeń ma wynikać?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 11 Sierpień 2023, 22:34:16
A masz Umikota? Znacząco ułatwia WDT i poprawia ekstrakcję.
Ja nie mam problemu z dystrybucją, tylko z 15g espresso mi nie smakuje, a z 20 tak.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: ranGo w 11 Sierpień 2023, 22:37:43
@Krakus to tylko wizualizacja tego o czym Andrzej pisał.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 11 Sierpień 2023, 22:44:20
co z tych obliczeń ma wynikać?
Stawiam na to, że w 54 jest grubszy przemiał i potrzeba mniejszej siły na przebicie się wody niż w 58?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: krystians w 12 Sierpień 2023, 00:37:35
hyba mylisz objętość z powierzchnią.
Ach ok, nie wiem czemu wydawało mi się, że tamta wartość jest do sześcianu, nie do kwadratu. Ok czyli liczą płaską powierzchnię. Chodzi o to, że słup wody o danym ciśnieniu i takiej podstawie będzie generował większy nacisk? Zakładają że większy nacisk jest niepożądany, bo.. ? Łatwiej może spowodować kanałowanie? Czy nie jest to zbyt duże uproszczenie sytuacji ekstrakcji kawy? Czy wiadomo co autor chciał dowieść tym obrazkiem?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 12 Sierpień 2023, 09:31:24
Ta teoria DC nie jest podręcznikiem fizyki. Na siłę próbują coś wytłumaczyć. Na siłę, choć nazywają ją mocą (power), a de facto P jest ciężarem. Faktem jest tylko to, że nad mniejszą powierzchnią stoi lżejszy ciężar wody. Ale czy ma to jakiekolwiek znaczenie wobec tego, że nacisk na powierzchnię kawy czyli ciśnienie jest w każdym jej punkcie jednakowy, niezależnie od tego czy mamy 54mm czy 58mm powierzchni? Tak, w obu sitkach na powierzchnię kawy oddziałuje dokładnie takie samo ciśnienie wody... Każda drobina kawy czyli potencjalny kanał czuje tę samą presję z góry -- niezależnie od tego czy jest w małym czy w dużym sitku. Liczą się tylko plecy ;). Grube ciastko stanowi większy opór.

Natomiast na różne portafiltry działają różne siły -- na te większe działa większa siła, więc pewnie mocowania portafiltra 58mm muszą być mocniejsze ;). Może stąd panu DC ta moc w kilogramach się wzięła. Chyba tak ;).
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 12 Sierpień 2023, 09:39:47
Liczą się tylko plecy . Grube ciastko stanowi większy opór.
Tak i idzie korekta w stronę grubszego przemiału
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Krakus w 12 Sierpień 2023, 10:13:00
Jedno, co może (ewentualnie) z tej teorii wynikać, to mniejszy gradient ciśnienia wody w ciastku 54mm - nad ciastkiem mamy ciśnienie 9b, pod ciastkiem zero, wyższe ciastko, czyli mniejszy gradient. Tylko co to ma do rzeczy, to nie wiem.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 13 Marzec 2024, 20:42:38
Myślę, że tu się przyda, bo Fux będzie kasować komentarze niezwiązane w innym wątku:

Zasada ścisłego dopasowania tampera do sitka jest prosta. Jeśli jakiś producent tamperów jest profesjonalistą, to wypuszczając bazę bardzo precyzyjną, tj ciasną, zrobi określony kształt:

¹ ostry trapezowy => "nieżyjący" TorrToys (mam trzy tampery tej firmy, a miałem 5, z nietuzinkowym GF-em (co nie @Cob ?) włącznie
² schodkowy Pullman bigstep
³ prosty, ale ma dwa rzędy frezów po okręgu.

W powyższych przypadkach możesz kupić do sitek VST (wykonane z grubszej blachy) bazę o średnicy 58,55÷58,60 (miałem kiedyś jeszcze większą 58,70 i było oki), natomiast jeśli kupisz tamper ze zwykłą, prostą bazą, to lepiej wziąć maksymalnie 58,40, bo może być efekt zasysania, tj będziesz wyciągał ubitą mielonkę. Do sitek z cieńszej blachy m.in. IMS średnica bazy może wynosić nawet 58,80mm. Dodam jeszcze tylko, że średnica zewnętrzna sitek do grupy 58 jest zawsze taka sama 60mm, tzn powinna być.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 05 Kwiecień 2024, 07:07:34
Odwieczny dylemat preinfuzyjny: liczyć czy nie liczyć... o to jest pytanie 😁

https://www.home-barista.com/espresso-machines/shot-time-when-adding-pre-infusion-t93284.html
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: dav w 05 Kwiecień 2024, 13:30:01
I jak jest odpowiedz? liczyć czy nie liczyć? :) jak Wy robicie - od kiedy liczycie?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: pawel890 w 05 Kwiecień 2024, 14:02:30
Na logikę, jeśli pre-infuzja trwa z 10s~ i cała ekstrakcja miałaby się zamknąć w 25s, czyli właściwej ekstrakcji nagle robi się 40% mniej czasu, to znaczyłoby o wiele grubsze mielenie co skutkowałoby całkowitą zmianą ekstrakcji. Dlatego ja nie wliczam nigdy tego czasu.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 06 Kwiecień 2024, 10:17:34
Wydaje mi się, że jest błąd w Twoim rozumowaniu. Preinfuzja zwykle skutkuje zwiększonym przepływem, więc chyba pociąga to raczej użycie drobniej zmielonej kawy.

Preinfuzja sama w sobie jest częścią procesu zaparzania.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: pawel890 w 06 Kwiecień 2024, 15:26:49
Dla mnie nie jest z prostego powodu, gdybym wliczał pre-infuzję w ekstrakcję to w ciągu jakiś 10s miałbym z 6g uzysku, po czym w kolejne 15s 30g uzysku, co skutkuje pod ekstrakcją i jasną cremą.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 06 Kwiecień 2024, 15:32:54
Nie za bardzo rozumiem te czasowe ograniczenia i granice... Wszak czas jest względny. Na podekstrakcję rada jest prosta: drobniejsze zmielenie.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 06 Kwiecień 2024, 15:49:15
Wszak czas jest względny
Tak i z espresso zrobisz drippa.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 06 Kwiecień 2024, 16:26:42
Nie rozumiem. Jakiego drippa?
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: pawel890 w 06 Kwiecień 2024, 16:50:54
Cytuj (zaznaczone)
Nie za bardzo rozumiem te czasowe ograniczenia i granice... Wszak czas jest względny. Na podekstrakcję rada jest prosta: drobniejsze zmielenie.

Zdecydowana większość osób stara się robić swoje receptury w sztywnych ramach czasowych, żeby dążyć do upragnionej powtarzalności.
Jeśli drobniej zmielę to w ten oto magiczny sposób wychodzimy z ram 25s na 35s jeśli robię pre-infuzję w ciągu 10s.

To pomaga mi uzyskiwać świetnej jakości ekstrakcję, bez skaz widocznych gołym okiem, jednocześnie mogę polegać na jednej stałej czyli ramach czasowych.
Stała temperatura, stała doza, stały czas ekstrakcji, jedyną zmienną jest grubość mielenia.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 06 Kwiecień 2024, 16:59:19
Nie rozumiem. Jakiego drippa?
Jasne palenie, grubsze mielenie i w ciągu 40s mamy z 20g na VST25 ratio 1:8.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Fux w 06 Kwiecień 2024, 17:56:15
Stała temperatura, stała doza, stały czas ekstrakcji, jedyną zmienną jest grubość mielenia.
Jest jeszcze jedna zmienna, rodzaj kawy.

I ostatni test. Smakuje albo nie.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 06 Kwiecień 2024, 20:56:08
To pomaga mi uzyskiwać świetnej jakości ekstrakcję, bez skaz widocznych gołym okiem, jednocześnie mogę polegać na jednej stałej czyli ramach czasowych.
Stała temperatura, stała doza, stały czas ekstrakcji, jedyną zmienną jest grubość mielenia.
Podobnie podchodzę do zaparzania espresso, więc nie rozumiem problemu, związanego z pomiarem czasu. Dokładnie tak: zmienną jest stopień zmielenia a czas pochodną. Może dlatego, że nie patrzę na zegarek jak na wyrocznię a raczej na tempo procesu zaparzania i efekt w filiżance. Ale zgoda, można jak najbardziej odliczać czas począwszy do pojawienia się pierwszej kropelki -- to Twoja kawiarnia i sam w niej rządzisz :). Nie ma to przecież wpływu na samą kawę w filiżance. Proces zaparzania nie zależy od tego, w jakim momencie klikniemy w stoper ;).
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 08 Kwiecień 2024, 10:33:14
Jeszcze jedna refleksja na temat pomiaru czasu przyszła mi do głowy a raczej przypomniała się przy okazji. W procesie palenia kawy wrzucamy zimne ziarna do gorącego pieca. Na pewno z łatwością znajdziecie charakterystyczne wykresy przebiegu temperatury w zależności od czasu. Zawsze widać na nich, że temperatura początkowa wynosi około 200 stopni, potem maleje szybko o jakieś 100 stopni i powoli rośnie. Jest to obraz wskazań czujnika temperatury a nie temperatury ziaren. W rzeczywistości w środku ziaren nic takiego się nie dzieje, bo ich temperatura po prostu rośnie w górę a ten wzrost zaczyna się od temperatury równej temperaturze otoczenia w jakiej ziarna spoczywały przed wrzutem do pieca. Przyjęło się jednak, że mierzymy temperatury za pomocą czujnika w bębnie i tyle. Jakiś czas temu ktoś wpadł na inny pomysł, by czujnik włożyć do bębna dopiero wtedy, gdy ziarna się w nim znajdą -- wtedy wykres zaczyna się od minimalnej temperatury i tyko rośnie. Czas rozpoczęcia pomiarów przesuwa się więc o kilkanaście sekund do momentu, gdy wszystkie ziarna znajdą się w bębnie.
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Karsin w 08 Kwiecień 2024, 13:39:03
Ale mieszacie, dla doświadczonych koneserów espresso jak Wy, może sprawa jest oczywista kawka
Jak ktoś nowy w tym świecie ma się odnaleźć? :P
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 08 Kwiecień 2024, 14:15:05
Co tu jest pomieszane a co oczywiste? Każdy niech sobie mierzy czas jak chce. Gdy się nie ma doświadczenia z espresso, trzeba wybrać się na jakiś kurs, kupić książkę, poszukać materiałów na temat espresso, postudiować, poczytać tu i ówdzie. O początek pomiaru czasu trwania procesu zaparzania od lat są takie dysputy. Zawsze ktoś wymyśli, że można od pojawienia się pierwszej kropli kawy, choć większość jest zgodna co do tego, że zaczynamy w chwili pojawienia się pierwszej kropli wody na prysznicu ;).
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Karsin w 08 Kwiecień 2024, 14:43:44
Zawsze ktoś wymyśli, że można od pojawienia się pierwszej kropli kawy, choć większość jest zgodna co do tego, że zaczynamy w chwili pojawienia się pierwszej kropli wody na prysznicu .
I to jest konkretna odpowiedź Zapiszę sobie w notatkach :)
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: GostRado w 08 Kwiecień 2024, 20:21:32
Nie ma to przecież wpływu (czas) na samą kawę w filiżance. Proces zaparzania nie zależy od tego, w jakim momencie klikniemy w stoper .
Czas jest odniesieniem do uzysku, a w konsekwencji  następuje korekta stopnia mielenia. Jest bardziej precyzyjną metodą, niż na Bolka oko, nawet takiego fachowca jak Ty. Po prostu nie masz czasu na mierzenie czasu 😁
Tytuł: Odp: Espresso idealne: przyczyny i skutki
Wiadomość wysłana przez: Antonio w 08 Kwiecień 2024, 21:43:10
To jasne, że stoper jest bardziej precyzyjny niż moje poczucie czasu.